İlham nedir? Bu kavramı nasıl anlamamız gerekiyor? Ayet ve hadislerde ilham kavramı hangi manada yer alıyor?
İlham en genel anlamıyla “Allah’ın kulunun kalbine bir manayı düşürmesi”dir. Mezkûr kavram lûgat anlamı itibariyle farklı manalar ifade etse de İslam literatüründe en genel anlamda bu manada kullanılmıştır. Detaylandıracak olursak ilhâmı, “kulun belirli bir kesbi (zikir, ibadet, takva, mücahede vb.) veya ilahi bir lutüfla bazen kesbsiz olarak, Allah tarafından doğrudan veya melek vasıtasıyla, başta peygamberler olmak üzere velilerin, insanların kalbine/gönlüne/nefsine hayrı-şerri, hakkı-batılı birbirinden ayırmak için, ulvi/ilahi âlemden gelen/ilka’ olunan, insanın da bundan memnun/razı olacağı, ilimler/bilgiler, manalar, fikirler ve düşünceler” şeklinde tanımlayabiliriz.
İlham kavramı Kur’an’da lafız olarak tek bir yerde Şems suresinin 8. ayetinde “ona fücuru da takvayı da ilhâm edene andolsun
ki” şeklinde yer almaktadır. İlgili ayet dışında birçok yerde de mana olarak ilham kavramını da içine alan ifadeler yer almaktadır. Müfessirler ayetlerin bir kısmında yer alan vahyettik ifadesi başta olmak üzere; öğrettik dedik, öğrettik/anlayışlı kıldık,verdik, bildirdik, doğru yolu gösterdik gibi ifadeleri “ilhâm ettik” şeklinde izah etmişlerdir.
Hadislerde ise ilham kavramına, muhtelif yerlerde ve bağlamlarda birçok farklı manalar verilmiştir. İnsana rüşdün, hayrın, salih amelin, cedelin, istiğfarın ilham edilmesi bunlardan birkaçıdır. Ayet ve hadislerde ise genel olarak “Allah’ın insanlara bir şeyi telkin etmesi, vermesi, öğretmesi, bildirmesi, tanıtması, donatması, duyurması, açıklaması ve göstermesi” anlamı göze çarpmaktadır.
Vahiy ve ilhamın benzerlik ve farklılıklarına dair neler söylenebilir?
Vahiy genel anlamda “Allah’ın iradesinin söze dönüşmesi” olarak ifade edilir. Bu minvalde vahyin ilhamla benzer yönleri bulunmakla beraber farklı tarafları da bulunmaktadır. Vahiy ve ilham; içten doğması,...
Yazının tamamını dergimizden okuyabilirsiniz.
.jpg)
